Sygnalista to osoba, która informuje o nieprawidłowościach pojawiających się w środowisku pracy – zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym. Zgłoszenia te mogą dotyczyć korupcji, nadużyć, naruszenia przepisów prawa, a także dyskryminacji czy mobbingu. Dzięki takim działaniom możliwe jest eliminowanie zagrożeń i zapobieganie sytuacjom, które mogłyby negatywnie wpłynąć na funkcjonowanie organizacji, bezpieczeństwo pracowników lub interes społeczny.
Rola sygnalistów zyskuje na znaczeniu, ponieważ ich zgłoszenia przyczyniają się do budowania uczciwego i przejrzystego środowiska pracy. Wprowadzenie odpowiednich procedur pozwala firmom skuteczniej reagować na problemy, zanim przekształcą się one w poważne kryzysy.
Kto może być sygnalistą?
Sygnalistą może zostać każda osoba, która zdecyduje się na zgłoszenie naruszeń lub nieprawidłowości dostrzeżonych w trakcie swojej działalności zawodowej. Może to zrobić za pomocą:
- kanału wewnętrznego – czyli w ramach struktury organizacyjnej swojego miejsca pracy,
- kanału zewnętrznego – poprzez zgłoszenie do instytucji takich jak Rzecznik Praw Obywatelskich,
- opinii publicznej – np. poprzez media, jeśli inne metody nie przynoszą rezultatów lub istnieje ryzyko poważnych szkód.
Aby zostać sygnalistą, konieczne jest posiadanie uzasadnionych podstaw do zgłoszenia – osoba taka powinna być przekonana, że doszło do naruszenia prawa lub nieetycznych działań, które mogą zagrażać interesowi publicznemu. Najczęściej informacje te pochodzą z codziennej pracy lub współpracy z daną organizacją.
Sygnalistami mogą być:
- pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę, osoby wykonujące zadania na podstawie umów cywilnoprawnych (np. umowa zlecenie, o dzieło),
- kontraktorzy i menedżerowie działający w ramach kontraktów,
- stażyści, praktykanci i wolontariusze,
- przedsiębiorcy prowadzący własną działalność, współpracujący z firmą na zasadach B2B.
Sygnalistą może również zostać osoba, która:
- zakończyła współpracę z danym podmiotem (np. była pracownikiem lub wykonawcą),
- dopiero aplikuje na stanowisko i w trakcie rekrutacji natrafiła na informacje o naruszeniach.
Koncepcja sygnalisty nie ogranicza się jednak wyłącznie do osób aktualnie związanych z organizacją – kluczowe jest, aby posiadały one wiarygodną wiedzę o naruszeniach, niezależnie od formy i podstawy współpracy.
